Dronken achter het stuur, valsheid in geschrifte. De Belgische politieman is vaak zelf de boef. Ze rommelen wat aan, onze wetshandhavers. Maar de dood van Shana Appeltans (18) en Kevin Paulus (22) spande de kroon. Die had voorkomen kunnen worden, zo bleek na een vernietigend oordeel van het onafhankelijke Comité van Toezicht op de politiediensten in België. Een jaar geleden werd op Nieuwjaarsdag het jonge tweetal in hun auto doodgeschoten. De dader, hun buurman Ronald Jansen, bekende binnen een paar dagen ook een andere geruchtmakende moord, die op de 18-jarige studente Annick Van Uytsel in 2007. Haar in plastic zakken gebonden lichaam werd enkele weken na haar verdwijning in het kanaal gevonden. De Leuvense Federale Gerechtelijke Politie belast met het onderzoek negeerde dat het laatste gsm-signaal van Van Uytsel werd opgevangen door een zendmast in de buurt van de woning van Jansen. De naam van de 38-jarige technisch tekenleraar prijkte bovenaan de lijst van verdachten omdat hij al eerder was aangeklaagd voor verkrachting. Zijn DNA werd aangetroffen op de touwen waarmee het meisje was vastgebonden, maar de sporen werden niet nagetrokken.
De kafka-achtige politieaanpak had opvallend veel weg van de grote politieblunders in de zaak Dutroux. Bij een zoektocht in diens kelder werden de negenjarigen Julie en Melissa niet opgemerkt. Ze stierven de hongerdood. Als reactie daarop werden tien jaar geleden drie politiekorpsen, het gemeentelijke, het gerechtelijke en de Rijkswacht, samengevoegd. Zonder resultaat, zo blijkt nu. De concurrentie tussen korpsen maakte plaats voor onderlinge na-ijver tussen de agenten. Vorig jaar ontving het Comité van Toezicht op de politiediensten ruim 2.000 klachten. Daaruit bleek dat racisme de diender niet vreemd is en dat er bij demonstraties hardhandig op in werd gehakt.
Politicus Jean-Marie Dedecker van de klokkenluiderpartij LDD spreekt van een beerput waarvan het deksel inmiddels wagenwijd openstaat. Zo bezit hij documenten die moeten aantonen dat hoge politiefunctionarissen draaiboeken vervalsten om te camoufleren dat er niet snel genoeg werd gereageerd na een oproep waarbij eigen agenten gewond raakten. Een commissaris in Ukkel die promotie wilde maken, liet om de quota van 600 te halen zelfs zijn tuinmannen op de personeelslijst zetten. Gewetenloos kwalificeerde de korpschef deze frauduleuze handeling als teken van 'lef, leiderschap en creatief management'. Dit jaar reed een kandidaat-politiecommissaris van de stad Gent dronken de gracht in. Extra pijnlijk was dat zijn voorganger ook al plaats moest maken toen die in februari 2009 beschonken achter het stuur zat. Twee jaar geleden stapte topman Fernand Koekelberg van de federale politie op omdat hij ongekwalificeerde secretaresses topposities gaf. Met één was hij ook bevriend. Volgens de voormalige nationale judocoach Dedecker is België 'Europees kampioen politieagenten. We hebben 48.000 agenten voor 10 miljoen inwoners. Nederland telt er 55.000 voor 17 miljoen.' Maar kwantiteit garandeert dus geen kwaliteit. 'De gewone burger is het slachtoffer van de politietop.' Het politiegeklungel is symptomatisch voor het uiteenvallen van de staat, meent de Vlaamse nationalist. De Franstalige magistratuur wenst zich niet te voegen naar de wensen van Vlaamse ministers.
Minister van Justitie Stefaan De Clerck erkent de fouten en spreekt van een 'attitudeprobleem bij verschillende korpsen.' Maar 'dat de Belgische politie rot is, is een verkeerde redenering', klinkt zijn geïrriteerde directeur communicatie Chris Lecluyse. De aandacht voor de zaak van drievoudig moordenaar Ronald Jansen is juist een gezonde reactie. 'Het zijn pijnpunten die aan de oppervlakte komen en dat getuigt van objectief onderzoek naar mogelijke fouten zodat er kan worden bijgestuurd. Wij kunnen moeiteloos de concurrentie aan met omliggende landen. De trend is positief.'
De voorzitter van de Kamercommissie van Binnenlandse Zaken, parlementslid voor de Nieuwe-Vlaamse Alliantie Ben Weyts, deelt de fouten bij de Belgische politie in twee categorieën in. De menselijke: 'Te weinig wordt gebruikgemaakt van profielanalyses en door vooringenomenheid laat de politie aanwijzingen liggen.' En de structurele: een draaiboek bij moordonderzoek, met daarin de stappen die alle speurders moeten volgen, is aangekondigd maar nooit ingevoerd. 'Na hun opleiding worden politieonderzoekers niet meer bijgeschoold, terwijl de wetenschap niet stilstaat.' Haast kennen ze niet in België. Het onderzoek naar de Bende van Nijvel, die in de jaren tachtig moord en ellende bracht ten koste van 28 doden, is nog steeds niet afgerond. En ook 'Police-on-web', waarbij burgers via internet aangifte kunnen doen, functioneert na drie jaar nog niet.
Dit slechte imago kleeft aan de Belgische wetsdienaren. Zelfs hun politieke bazen in het parlement zijn het inmiddels zat. Want niemand neemt het voor ze op. Spijtig genoeg zijn de enige slachtoffers van dit geklungel de burgers en de agenten die wel trachten hun job goed te doen, want die heb je uiteraard ook.